HUQUQIY ISLOHOTLAR VA JINOYATCHILIKKA QARSHI KURASH

Abstract

O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishganidan buyon davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlaridan biri huquqiy islohotlarni amalga oshirish va jinoyatchilikka qarshi samarali kurash tizimini yaratish bo‘lib kelmoqda. Mazkur maqolada mamlakatimizda olib borilayotgan huquqiy islohotlarning mohiyati, ularning jinoyatchilikning oldini olish va unga qarshi kurashdagi ahamiyati, mavjud qonun hujjatlarini takomillashtirish jarayonlari, shuningdek, jinoyatlarni profilaktika qilishda davlat organlari va fuqarolik jamiyatining o‘rni tahlil qilinadi. So‘nggi yillarda O‘zbekistonda huquqiy islohotlar doirasida sud-huquq tizimini yanada demokratlashtirish, jazoni liberallashtirish, fuqarolarning huquq va erkinliklarini ta’minlash hamda korrupsiyaga qarshi kurashish borasida qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Mazkur islohotlarning asosiy maqsadi – jinoyatchilik darajasini kamaytirish, huquqni muhofaza qilish organlari faoliyatining samaradorligini oshirish, qonun ustuvorligini ta’minlash va jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirishdan iboratdir. Maqolada huquqiy islohotlarning quyidagi muhim yo‘nalishlari tahlil qilinadi: 1. Jinoyatchilikning oldini olish bo‘yicha davlat siyosati – huquqni muhofaza qilish organlari faoliyatini takomillashtirish, profilaktik chora-tadbirlarni kuchaytirish, jinoyatlarning oldini olishga qaratilgan dasturlar va qonun hujjatlari. 2. Sud-huquq tizimini isloh qilish – sudlarning mustaqilligini ta’minlash, inson huquqlarini himoya qilishning yangi mexanizmlarini joriy etish, aybsizlik prezumpsiyasi tamoyilini kuchaytirish va jazolash tizimini humanizatsiya qilish. 3. Korrupsiyaga qarshi kurash choralari – korrupsiyaviy jinoyatlarning oldini olish va ularni bartaraf etish, davlat idoralarida ochiqlik va shaffoflikni ta’minlash, korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha maxsus organlar faoliyati. 4. Probatsiya instituti va jazoni humanizatsiya qilish – ozodlikdan mahrum etish bilan bog‘liq bo‘lmagan jazolarni qo‘llash amaliyoti, jazoni ijro etish tizimini takomillashtirish, mahkumlarning ijtimoiy reabilitatsiyasi. 5. Zamonaviy texnologiyalar va jinoyatchilikka qarshi kurash – raqamli tizimlar orqali jinoyatlarning oldini olish, huquqni muhofaza qilish organlari faoliyatida sun’iy intellekt va big data tahlilidan foydalanish. Maqolada, shuningdek, jinoyatchilikka qarshi kurashning samaradorligini oshirishda jamoatchilik nazoratining ahamiyati, huquqiy targ‘ibot va fuqarolik jamiyati institutlarining ishtiroki muhim o‘rin tutishi ta’kidlanadi. Jinoyatchilik darajasini kamaytirish faqat huquqni muhofaza qilish organlarining vazifasi emas, balki butun jamiyatning ishtirokida amalga oshirilishi zarurligi alohida qayd etiladi. Xulosa qismida O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan huquqiy islohotlarning natijalari, mavjud muammolar va ularni hal etish bo‘yicha takliflar beriladi. Shuningdek, xalqaro tajriba bilan solishtirish orqali mamlakatimizda jinoyatchilikka qarshi kurash strategiyasini yanada takomillashtirish bo‘yicha tavsiyalar ilgari suriladi. Mazkur maqola jinoyatchilikka qarshi kurashda huquqiy mexanizmlarni chuqur tahlil qilishga qaratilgan bo‘lib, yuridik fanlar sohasi vakillari, huquqshunoslar, sud-huquq tizimi xodimlari, davlat idoralari vakillari hamda huquqiy islohotlarga qiziqqan keng jamoatchilik uchun foydali bo‘lishi mumkin.